BAŚNIOWY ŚWIAT W ILUSTRACJACH IWANA BILIBINA

Dziś jeszcze raz wracam do wątków baśniowych, a to za sprawą pewnego zestawu pocztówek. 

Jakiś czas temu na targu staroci rzucił mi się w oczy komplet kartek w obwolucie z napisem "Билибин". 

Nazwa nic mi nie mówiła, ale gdy zajrzałam do środka, zorientowałam się, że są to ilustracje do różnych baśni. No to, oczywiście musiałam kupić 😀!

Dopiero w domu sprawdziłam w Internecie i dowiedziałam się, że Iwan Bilibin, to jeden z ważniejszych ilustratorów rosyjskich.

Tymczasem zupełnie niedawno wpadła mi w ręce książka zatytułowana "Piórko Finista Jasnego, Cud-Sokoła" z ilustracjami tegoż właśnie artysty! Książka została wydana w 1983 roku przez wydawnictwo Raduga i zawiera cztery rosyjskie baśnie ludowe oraz mnóstwo obrazków. Warto sięgnąć po tę pozycje, choćby ze względu na jej opracowanie graficzne.
https://wilddzik.blogspot.com/2011/06/piorko-finista-jasnego-cud-sokoa.html

Zestaw pocztówek, który dziś prezentuję został wydany w Związku Radzieckim przez wydawnictwo Izogiz w 1958 roku.  Dwie ilustracje pochodzą ze wspomnianego wcześniej zbioru baśni, pozostałych sześć dotyczy innych utworów. Zapraszam do oglądania!

🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼🌻🌼

Iwan Bilibin żył na przełomie XIX i XX wieku. Chociaż ukończył studia prawnicze, to jednak nie pracował w tym zawodzie, lecz poświęcił się malarstwu. Praktykował w Monachium u słoweńskiego malarza i pedagoga Antona Ažbe oraz w Szkole Artystycznej w Sankt Petersburgu pod kierownictwem Ilji Riepina, przedstawiciela realizmu w malarstwie rosyjskim.

Na poniższej pocztówce ilustracja do jednej z czterech baśni zawartych w zbiorze "Piórko Finista" - "Księżniczka Żaba" ("Царевна лягушка").

Iwan Bilibin ( 1876 - 1942)
Ilustracja do rosyjskiej baśni ludowej
"Księżniczka Żaba". 1901 r.

Dużo podróżował zwiedzając Rosję i właśnie podczas tych podróży zafascynował się starą, drewnianą architekturą i rosyjskim folklorem. Fascynacja ta doprowadza do tego, że Bilibin zostaje kierownikiem działu etnograficznego w Muzeum Aleksandra III oraz zaczyna ilustrować rosyjskie baśnie ludowe. W 1899 powstały jego pierwsze charakterystyczne ilustracje do baśni "O Iwanie carewiczu, Żar-ptaku i Szarym Wilku" ("Об Иване - Царевиче, Жар-птице и Сером Волке"), dzięki którym artysta zyskał światową renomę.

Poniżej dwie pocztówki z ilustracjami do tej baśni. 

Iwan Bilibin ( 1876 - 1942)
Ilustracja do rosyjskiej baśni ludowej
"O Iwanie carewiczu, Żar-ptaku i Szarym Wilku". 1899 r.

Iwan Bilibin (1876 - 1942)
Ilustracja do rosyjskiej baśni ludowej
"O Iwanie carewiczu, Żar-ptaku i Szarym Wilku". 1899 r.

W latach 1899-1902 została wydana seria sześciu baśni, na którą składały się między innymi te zawarte w książce "Piórko Finista Jasnego, Cud-Sokoła". Poniżej pocztówka z ilustracją do tej właśnie baśni - "Перышко Финиста Ясна Сокола".

Iwan Bilibin (1876 - 1942)
Ilustracja do rosyjskiej baśni ludowej
"Piórko Finista Jasnego, Cud-Sokoła". 1902 r.

W kolejnych latach ukazały się bajki Puszkina z ilustracjami I. Bilibina: "Bajka o carze Sałtanie", "Bajka o złotym koguciku" oraz "Bajka o rybaku i złotej rybce". Poniżej pocztówka z ilustracją do bajki o złotym koguciku ("Золотой  петушок").

Iwan Bilibin (1876 - 1942)
Ilustracja do bajki  A. Puszkina
"Złoty kogucik". 1906 r.

W pracach artysty wyraźnie widać nawiązania do rosyjskiej kultury i słowiańskiego folkloru. Kolejny wpływ na twórczość Bilibina miały też secesja i sztuka japońskiego drzeworytu. 

Iwan Bilibin (1876 - 1942)
Ilustracja do bajki
"Był sobie car...". 1901 r.

Charakterystyczna dla jego prac jest czarna linia wyraźnie rozgraniczająca barwy, kształty, płaszczyzny oraz bogato zdobione ramki, często nawiązujące do motywów ludowych.

Iwan Bilibin (1876 - 1942)
"Przy studni". 1901 r.

Iwan Bilibin (1876 - 1942)
Ilustracja do byliny "Wolga". 1904 r.

Źródła:

Wikipedia

https://pracowniasylwii.pl/post/142837183649/w-rosyjskich-bajkach-wszystko-musi-si%C4%99-zdarzy%C4%87-3

ZA GÓRAMI, ZA LASAMI...

 ... dawno, dawno temu... - tak zaczyna się większość tradycyjnych baśni.

Dawno, dawno temu baśnie były opowiadane w długie zimowe wieczory i były przeznaczone nie tylko dla dzieci, ale również i dla dorosłych. W czasach gdy książki były dostępne tylko dla wąskiej grupy ludzi, a o radiu, telewizji i Internecie nikomu nawet w najśmielszych snach się nie śniło, wspólne słuchanie niezwykłych i fantastycznych opowieści pełniło wiele istotnych funkcji - od roli więziotwórczej, łączącej pokolenia po naukę dotyczącą najważniejszych prawd o życiu.

Pocztówki, które dziś prezentuję łączą motywy baśniowe. Zapraszam do oglądania 😀

Był sobie raz król, który...  a może to był cesarz lub car... Może miał piękną córkę, albo trzech synów, a może wcale nie miał dzieci? Może panował sprawiedliwie, a może był bardzo okrutny...

Jak potoczyły się jego losy? Odpowiedź znajdziemy w wielu baśniach :)

rys. Paulina Czerniawska
wyd. Postallove

Tak jak w baśni, która opowiada o królewnie przemienionej w żabkę. Różne jej wersje znalazłam w kilku zbiorach: baśniach rosyjskich, francuskich a także polskich. W wersji polskiej główna bohaterka nie była królewną lecz prostą dziewczyną z ludu. Niemniej w każdej historii powtarzał się wątek o trzech królewskich synach, którzy wyruszyli na poszukiwanie żony w ślad za wypuszczoną strzałą (lub toczącą się złotą kulą). Najmłodszego królewicza los prowadzi na bagna, gdzie znajduje żabkę, którą musi wziąć jako swoją narzeczoną. Król testuje różne umiejętności swoich przyszłych synowych i jak można się domyślić za każdym razem najlepiej wypada żabka... Pamiętacie? Jeśli nie, to przeczytajcie... 

rys. Vera Prostova
wyd. Cardinbox (seria: Świat rosyjskich baśni)

Baśń "O latającym statku" znalazłam w książce autorstwa Wandy Markowskiej i Anny Milskiej wydanej w 1984 roku - "Baśnie narodów Związku Radzieckiego". Tym razem opowieść zaczyna się w chłopskiej chacie, gdzie rodzice mają trzech synów. Na wieść, że car odda swoją córkę za żonę temu, kto zbuduje latający okręt dwaj starsi bracia postanawiają sprostać wyzwaniu. Kiedy im się nie udaje, wtedy najmłodszy postanawia spróbować swoich sił. Spotyka staruszka, z którym dzieli się jedzeniem. Starzec chcąc odwdzięczyć się za okazaną pomoc i dobre serce obdarowuje chłopca niezwykłym wehikułem. Dalsze przygody bohatera są jeszcze bardziej fantastyczne. Droga do osiągnięcia celu jest pełna przeciwności. Car okazuje się człowiekiem niesłownym i zleca chłopcu zadania praktycznie niemożliwe do wykonania. Jednak dzięki pomocy spotkanych po drodze ludzi o niezwykłych zdolnościach, bohaterowi ostatecznie udaje się wyjść cało z tej przygody i udowodnić swoją wartość.

autor nieznany
wyd. Cardinbox

Baśń "Dzikie gęsi" opowiada o przygodach rodzeństwa. Rodzice - para wieśniaków zostawiają pod opieką starszej córki małego synka. Jednak dziewczynka zapomina o poleceniu rodziców i zostawia braciszka samego. Wtedy nadlatują dzikie gęsi, które porywają chłopca i unoszą do chaty złej czarownicy. Gdy siostra wraca do domu jest już za późno. Widzi oddalające się ptaki, więc rusza za nimi w pogoń. I znowu, jak to w baśniach bywa, w trudnym zadaniu, jakim jest odzyskanie brata, bohaterce pomagają zaczarowane przedmioty i zwierzęta. Jednak nie dzieje się to od razu. Dziewczynka musi wewnętrznie dojrzeć. Droga do pokonania trudności wiedzie przez zrozumienie swoich wad i błędów oraz naprawienie ich.  

rys. Vera Prostova
wyd. Cardinbox (seria: Świat rosyjskich baśni)

Kościej Nieśmiertelny to postać z folkloru wschodniosłowiańskiego. Jest złym czarownikiem, najczęściej o wyglądzie chudego, brzydkiego starca. Trudno go zabić, gdyż swoje serce przechowuje poza ciałem. W jednej z baśni Baba Jaga zdradza carewiczowi poszukującemu swojej narzeczonej gdzie schowana jest śmierć Kościeja. "Jest ta śmierć na końcu igły, igła jest w jajku, jajko w kaczce, kaczka w zającu, zając w skrzyni, a skrzynia stoi na wysokim dębie, którego pilnuje Kościej jak źrenicy oka." Gdy carewiczowi udało się dostać w swoje ręce ukrytą igłę i odłamać jej koniec, wtedy Kościej wyzionął ducha. Postać straszliwego czarownika pojawia się w wielu baśniach, a także  jest tytułowym bohaterem opery Nikołaja Rimskiego-Korsakowa oraz w balecie "Ognisty ptak" Igora Strawinskiego. Wzmianka o nim pojawia się też w prologu do poematu Aleksandra Puszkina "Rusłan i Ludmiła".

 

rys. Vera Prostova
wyd. Cardinbox (seria: Świat rosyjskich baśni)

Rusłan to bohater poematu autorstwa samego Aleksandra Puszkina. Opowieść napisana w stylu baśni pełna jest niezwykłych zdarzeń i fantastycznych postaci. Rusłan i Ludmiła, córka wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza, to para narzeczonych. W dzień ich zaślubin panna młoda znika w tajemniczych okolicznościach. Zrozpaczony ojciec obiecuje oddać rękę księżniczki (pomimo zobowiązań wobec Rusłana) temu, kto odzyska dziewczynę. Rusłan i trzej inni rycerze wyruszają w pełną niebezpieczeństw drogę. Okazuje się, że Ludmiła została porwana przez czarownika Czarnomora.  

Poniższa pocztówka przedstawia scenę, w której Rusłan na wielkim pobojowisku pełnym kości i trupów natrafia na potwora w postaci odrażającej olbrzymiej głowy. Rycerz podejmuje z nią walkę i wygrywa. Przed śmiercią bestia wyznaje Rusłanowi, że to Czarnomor pozbawił ją ciała i schował w jej głowie magiczny miecz. Dzięki niemu Rusłan będzie mógł pokonać złego czarnoksiężnika.

Poemat Puszkina został przetłumaczony na język polski przez Jana Brzechwę. Na podstawie dzieła literackiego powstała również opera Michaiła Glinki pod tym samym tytułem.

autor nieznany 
wyd. Cardinbox

A może warto w długie zimowe wieczory poczytać baśnie? 

STROJE HISTORYCZNE W OPRACOWANIU MARII ORŁOWSKIEJ-GABRYŚ

Rozpoczął się karnawał, który kojarzy się oczywiście z balami, a bale z pięknymi strojami. Stąd dzisiejszy temat i prezentacja przepięknych pocztówek opracowanych przez znakomitą graficzkę i ilustratorkę Marię Orłowską-Gabryś. 

Maria Orłowska-Gabryś (1925-1988) przez całe życie była związana z Krakowem, a jej aktywność artystyczna i zawodowa przypadła na lata 1956-1988. Zilustrowała ponad 100 książek dla dzieci. Jeśli czytaliście chociażby takie z nich,  jak na przykład Bajarka opowiada Marii Niklewiczowej, Cukiernia pod Pierożkiem z Wiśniami Clare Compton, Czarna Owieczka Jana Grabowskiego, Kichuś Majstra Lepigliny Janiny Porazińskiej, Pięcioro dzieci i coś, Feniks i dywan oraz Historia amuletu Edith Nesbit, to na pewno przypomnicie sobie  ilustracje stworzone przez tę artystkę.

Maria Orłowska-Gabryś jest także autorką ponad 800 kartek pocztowych! Projektowała je głównie dla wydawnictwa "Ruch", a do najbardziej znanych należą serie: "Wojsko Polskie", "Stroje ludowe", czy właśnie prezentowane tutaj "Europejskie stroje historyczne" 

Stroje z ok. 1615 r - opracowanie graficzne Maria Orłowska-Gabryś

Poszczególne serie tematyczne zwykle składały się z dziewięciu pocztówek zaopatrzonych w obwolutę, na której znajdował się  tytuł i czasami także komentarz. Z prezentowanego tutaj zestawu "Europejskie stroje historyczne" udało mi się skompletować jak na razie tylko pięć kartek. Pocztówki zostały wydane w latach sześćdziesiątych przez wydawnictwo "Ruch".

Stroje z ok. 1700 r - opracowanie graficzne Maria Orłowska-Gabryś

Maria Orłowska-Gabryś była wybitną znawczynią folkloru, etnografii, historii sztuki i sztuki sakralnej. W swoich pracach wykorzystywała tę wiedzę dbając o zgodność historyczną nawet w najmniejszych detalach.

Stroje z ok. 1794 r - opracowanie graficzne Maria Orłowska-Gabryś

Jej ilustracje trafiały do wydawnictw turystycznych, podręczników szkolnych, a także encyklopedii. Tam znalazły się prace dotyczące historii oręża oraz strojów historycznych.

Stroje z ok. 1814 r - opracowanie graficzne Maria Orłowska-Gabryś

Artystka malowała głównie temperą, gwaszem, czasem akwarelą.  Niezmiernie dbała o szczegóły, bogactwo wyrazu i różnicowanie środków w zależności od wieku odbiorców. W twórczej pracy była perfekcjonistką, zanim przeniosła swoje wizje na papier, dociekliwie i uważnie wszystko studiowała. Jej obrazy są niezwykle realistyczne, a jednocześnie pełne baśniowości, plastyczne i bardzo kolorowe.

Stroje z ok. 1880 r - opracowanie graficzne Maria Orłowska-Gabryś

Maria Orłowska-Gabryś projektowała też kartki świąteczne oraz pocztówki przedstawiające ciekawe miejsca w polskich miastach. Prezentowałam dwie z nich we wpisie na temat kartek wielkanocnych- https://kolekcjonerkapocztowek.blogspot.com/search/label/Wielkanoc

Zaprojektowane postacie z kartek świątecznych artystka przedstawiała w średniowiecznych, renesansowych, barokowych lub ludowych strojach, często na tle architektonicznych zabytków różnych miast. Tak jak na prezentowanej poniżej pocztówce, której opis głosi: Kolędnicy krakowscy z szopką na ulicy Kanoniczej z widokiem na Wawel. Scenka z XV w.

Kończąc niniejszy wpis okolicznościową kartką,
życzę wszystkim oglądającym moje pocztówki wszelkiej pomyślności w ciągle jeszcze nowym roku 2024. 😀

PS

Polecam książkę, z której korzystałam redagując dzisiejszy wpis:
Barbara Gawryluk "Ilustratorzy i ilustratorki. Motylki z okładki i smoki bez wąsów". 
Znajdziecie w niej sylwetki wybitnych polskich grafików -  ilustratorów i ilustratorek literatury dziecięcej. Książka ma przepiękną szatę graficzną, a jednym z jej mocniejszych atutów są reprodukcje okładek i ilustracji z dziecięcych lektur sprzed lat. Dlatego czytałam ją nie tylko z wielkim zainteresowaniem chcąc dowiedzieć się więcej o jej bohaterach, ale także z ogromną nostalgią, gdyż każdy rozdział poświęcony innemu artyście był dla mnie jednocześnie podróżą sentymentalną i powrotem do moich pierwszych czytelniczych przeżyć.

https://marginesy.com.pl/uploads/attachments/133245/GawrylukIlustratorki_fragment.pdf.pdf